Państwo

Sejm

Artykuł 1

1. W POLSCE najważniejszym organem władzy przedstawicielskiej narodu jest Sejm.

2. Sejm:

a) uchwala i zmienia Konstytucję Polski;

b) uchwala ustawy;

c) przyjmuje centralny budżet państwa i zatwierdza jego wykonanie;

d) w ramach swoich uprawnień, wyraża zgodę na uznanie za prawnie wiążące umowy międzynarodowe;

e) wybiera Prezydenta Republiki, członków i przewodniczącego Trybunału Konstytucyjnego, Prezesa Sądu Najwyższego, Prokuratora Generalnego, Rzecznika Praw Obywatelskich i jego zastępców oraz Prezesa Państwowej Izby Obrachunkowej;

f) wybiera Premiera oraz udziela wotum zaufania wobec Rządu;

g) rozwiązuje rady samorządowe działające niezgodnie z Konstytucją;

h) decyduje o ogłoszeniu stanu wojennego i zawarciu pokoju;

i) decyduje o wprowadzeniu nadzwyczajnego porządku prawnego i decyduje o udziale w operacjach wojskowych;

j) ogłasza amnestię;

k) wykonuje inne obowiązki i uprawnienia określone Konstytucją i innymi ustawami.

Artykuł 2

1. Obywatele mający prawa wyborcze wybierają posłów na Sejm w powszechnych i równych wyborach, w głosowaniu bezpośrednim i tajnym, w sposób określony w ustawie organicznej, zapewniający wyborcom wyrażenie ich wolnej woli.

2. Udział narodowości żyjących w Polsce w pracy Sejmu określa ustawa organiczna.

3. Wybory do Sejmu — z wyjątkiem tych, do których dochodzi w następstwie rozwiązania albo samorozwiązania się Sejmu — winny być przeprowadzone w kwietniu bądź w maju czwartego roku, następującego po wyborze poprzedniego Sejmu.

Artykuł 3

1. Kadencja Sejmu rozpoczyna się z dniem zebrania się Sejmu na pierwsze posiedzenie i trwa do pierwszego posiedzenia następnego Sejmu. Pierwsze posiedzenie zwołuje Prezydent Republiki w ciągu trzydziestu dni od dnia wyborów.

2. Sejm może podjąć uchwałę o skróceniu swej kadencji.

3. Prezydent Republiki może rozwiązać Sejm, ogłaszając jednocześnie nowe wybory, gdy:

a) w przypadku zakończenia misji Rządu, gdy Sejm nie wybierze w ciągu czterdziestu dni, licząc od dnia złożenia przez Prezydenta pierwszej propozycji osoby zaproponowanej na urząd Premiera; lub

b) Sejm nie przyjmie do 31 marca centralnego budżetu państwa na dany rok.

4. Przed rozwiązaniem Sejmu Prezydent Republiki zobowiązany jest zasięgnąć opinii Premiera, Marszałka Sejmu oraz przewodniczących klubów parlamentarnych.

5. Prezydent Republiki może skorzystać z uprawnienia określonego w ust. 3 pkt a) do dnia wyboru Premiera przez Sejm. Prezydent może skorzystać z uprawnienia określonego w ust. 3 pkt b) do dnia uchwalenia centralnego budżetu państwa przez Sejm.

6. Nowy Sejm powinien być wybrany w ciągu dziewięćdziesięciu dni, licząc od dnia rozwiązania bądź samorozwiązania się Sejmu.

Artykuł 4

1. Posłowie na Sejm mają równe prawa i obowiązki, działają w interesie publicznym i w swej działalności są suwerenni.

2. Posłowi na Sejm przysługuje immunitet i uposażenie gwarantujące jego niezależność. Funkcje publiczne, których poseł na Sejmu nie może pełnić, a także inne przypadki niepołączalności mandatu posła ze sprawowaniem funkcji publicznych określa ustawa organiczna.

3. Mandat posła na Sejm wygasa:

a) z końcem kadencji Sejmu;

b) ze śmiercią posła;

c) po stwierdzeniu zaistnienia kolizji z inną pełnioną przez niego funkcją publiczną;

d) z rezygnacją posła;

e) gdy przestały występować warunki konieczne do jego wyboru na posła;

f) gdy przez rok nie bierze on udziału w pracy parlamentarnej.

4. O stwierdzeniu braku koniecznych warunków do wyboru posła na Sejm, o ogłoszeniu niezgodności mandatu posła z pełnioną przez posła funkcją publiczną, a także o ustaleniu, że posła przez rok nie brał udziału w pracach Sejmu decyduje Sejm większością ⅔ głosów posłów uczestniczących w głosowaniu.

5. Szczegółowe przepisy dotyczące uprawnień posłów na Sejm oraz ich uposażenie określa ustawa organiczna.

Artykuł 5

1. Posiedzenia Sejmu są jawne. Na wniosek Rządu bądź posła, Sejm może zdecydować większością ⅔ głosów posłów na Sejm o przeprowadzeniu posiedzenia zamkniętego.

2. Sejm wybiera spośród swoich członków przewodniczącego, wiceprzewodniczących oraz sekretarzy.

3. Sejm tworzy stałe komisje złożone z posłów.

4. Posłowie w celu koordynowania swoich działań mogą tworzyć — na warunkach określonych Regulaminem Sejmu — kluby parlamentarne.

5. Sejm może podejmować prawomocne decyzje w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.

6. Jeśli Konstytucja nie stanowi inaczej, Sejm może podejmować decyzje zwykłą większością głosów. Regulamin Sejmu może w poszczególnych przypadkach wprowadzać wymóg większości kwalifikowanej.

7. Sejm określa zasady swojej działalności i porządek swych obrad w Regulaminie Sejmu przyjętym większością ⅔ głosów obecnych posłów.

8. Przepisy dotyczące zwoływania regularnych posiedzeń Sejmu określa ustawa organiczna.

Artykuł 6

1. Inicjatywa ustawodawcza przysługuje Prezydentowi Republiki, Rządowi, komisji parlamentarnej i każdemu z posłów.

2. Sejm — na wniosek złożony przed końcowym głosowaniem przez inicjatora ustawy, Rząd lub Marszałka Sejmu — może przesłać uchwaloną ustawę do Trybunału Konstytucyjnego w celu zbadania jej zgodności z Konstytucją. Sejm podejmuje decyzję w tej sprawie po przeprowadzeniu końcowego głosowania. W przypadku przyjęcia wniosku, Marszałek Sejmu niezwłocznie wysyła przyjętą ustawę do Trybunału Konstytucyjnego w celu zbadania jej zgodności z Konstytucją.

3. 3. Przyjętą ustawę Marszałek Sejmu podpisuje w ciągu pięciu dni i przesyła do Prezydenta Republiki. Prezydent Republiki podpisuje ustawę w iągu pięciu dni i zarządza jej ogłoszenie. Jeśli Sejm, zgodnie z ust. 2, prześle ustawę do Trybunału Konstytucyjnego w celu zbadania jej zgodności z Konstytucją, to Marszałek może ją podpisać i przekazać Prezydentowi Republiki jedynie wówczas, gdy Trybunał Konstytucyjny nie stwierdzi jej niezgodności z Konstytucją.

4. Jeśli Prezydent Republiki uzna ustawę, bądź któryś z jej przepisów, za sprzeczną z Konstytucją, a nie doszło do jej zbadania w trybie ust. 2, kieruje ustawę w celu zbadania jej zgodności z Konstytucją do Trybunału Konstytucyjnego.

5. Jeśli Prezydent Republiki nie zgadza się z ustawą, bądź którymś z jej przepisów, i nie skorzystał z przysługującego mu prawa — zgodnie z ust. 4 — może odesłać ją przed podpisaniem do Sejmu, wraz ze zgłoszeniem swych wątpliwości, w celu ponownego jej rozpatrzenia. Sejm ponownie rozpatruje ustawę i podejmuje decyzję w kwestii jej przyjęcia. Prezydent Republiki może skorzystać ze swego prawa także wówczas, gdy Trybunał Konstytucyjny, po badaniu przeprowadzonym na wniosek Sejmu, nie stwierdził niezgodności ustawy z Konstytucją.

6. Trybunał Konstytucyjny w sprawie wniosku określonego w ust. 2 i 4, podejmuje decyzję niezwłocznie — nie później niż w ciągu trzydziestu dni. Jeśli Trybunał Konstytucyjny w trakcie przeprowadzonego badania stwierdzi niezgodność ustawy z Konstytucją, to Sejm rozpatruje ponownie ustawę w celu usunięcia tej niezgodności.

7. Jeśli Trybunał Konstytucyjny w trakcie badania przeprowadzonego na wniosek Prezydenta Republiki nie stwierdzi niezgodności ustawy z Konstytucją, to Prezydent ustawę niezwłocznie podpisuje i zarządza jej ogłoszenie.

8. Wniosek do Trybunału Konstytucyjnego o ponowne zbadanie ustawy w celu orzeczenia o jej zgodności z Konstytucją, a która to ustawa została rozpatrzona i przyjęta w myśl ust. 6 przez Sejm, może być wniesiony zgodnie z warunkami przewidzianymi w ust. 2 i 4. W sprawie tego ponownego wniosku Trybunał Konstytucyjny podejmuje decyzję niezwłocznie — nie później niż w ciągu dziesięciu dni.

9. Jeśli Sejm zmieni ustawę odesłaną w wyniku braku zgody Prezydenta Republiki, to wystąpienie do Trybunału Konstytucyjnego o ponowne zbadanie zgodności ustawy z Konstytucją — zgodnie z ust. 2 i 4 — może odnosić się wyłącznie do zmienionych przepisów albo z powołaniem się na niespełnienie wymogów proceduralnych określonych w Konstytucji i dotyczących wymogów tworzenia ustaw. Jeśli Sejm przyjmie w niezmienionej postaci ustawę odesłaną mu przez Prezydenta Republiki w następstwie braku jego zgody, to Prezydent może wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie jej zgodności z Konstytucją ze względu na niespełnienie wymogów proceduralnych określonych w Konstytucji i dotyczących wymogów tworzenia ustaw.

Artykuł 7

1. Poseł może zwrócić się do Rzecznika Praw Obywatelskich, Prezesa Państwowej Izby Obrachunkowej, Prokuratora Generalnego i Prezesa Narodowego Banku Polskiego z zapytaniem w dowolnej sprawie należącej do zakresu ich kompetencji.

2. Poseł może skierować interpelację i zapytanie do Rządu i członków Rządu w dowolnej sprawie należącej do zakresu ich kompetencji.

3. Działalność parlamentarnych komisji śledczych oraz obowiązek stawienia się przed nimi określa ustawa organiczna.

Referendum ogólnokrajowe

Artykuł 8

1. Sejm zarządza referendum ogólnokrajowe z inicjatywy co najmniej dwustu tysięcy obywateli. Sejm może zarządzić referendum ogólnokrajowe z inicjatywy Prezydenta Republiki, Rządu lub stu tysięcy obywateli. Ważny i rozstrzygający wynik referendum ogólnokrajowego jest dla Sejmu wiążący.

2. Przedmiotem referendum ogólnokrajowego może być sprawa będąca w zakresie obowiązków i uprawnień Sejmu.

3. Nie można przeprowadzać referendum ogólnokrajowego:

a) w sprawie zmian w Konstytucji;

b) w kwestii centralnego budżetu państwa oraz jego wykonania; w kwestii rodzajów podatków państwowych, świadczeń socjalnych, opłat, ceł, a także w kwestii centralnych decyzji określających podatki lokalne;

c) w kwestii treści ustaw odnoszących się do wyboru posłów na Sejm, przedstawicieli samorządów terytorialnych i burmistrzów a także deputowanych do Parlamentu Europejskiego;

d) w kwestii zobowiązań wynikających z umów międzynarodowych;

e) w kwestiach obsady personalnej stanowisk oraz tworzenia struktur organizacyjnych, należących do kompetencji Sejmu;

f) w kwestii samorozwiązania się Sejmu;

g) w kwestii rozwiązywania rad samorządowych;

h) w kwestii wprowadzenia stanu wojennego, ogłaszania stanu nadzwyczajnego i stanu wyjątkowego, a także w kwestii ogłaszania i przedłużania stanu mobilizacji obronnej;

i) w kwestii udziału w operacjach militarnych;

j) w kwestii ogłoszenia amnestii.

4. Referendum ogólnokrajowe jest ważne, jeśli ponad połowa głosujących oddała ważne głosy i jest wiążące, jeśli ponad połowa z głosujących udzieliła identycznej odpowiedzi na sformułowane w referendum pytanie.

Prezydent Republiki

Artykuł 9

1. Głową państwa polskiego jest Prezydent Republiki, który wyraża jedność narodu i stoi na straży demokratycznego funkcjonowania organizmu państwowego.

2. Prezydent Republiki jest naczelnym dowódcą Wojska Polskiego.

3. Prezydent Republiki:

a) reprezentuje Polskę;

b) może uczestniczyć, z prawem zabierania głosu, w posiedzeniach Sejmu;

c) może występować z inicjatywą ustawodawczą;

d) może występować z inicjatywą przeprowadzenia referendum ogólnokrajowego;

e) ogłasza datę wyborów powszechnych do Sejmu, do organów samorządów terytorialnych oraz wyborów burmistrzów, wyznacza termin wyborów do Parlamentu Europejskiego oraz termin przeprowadzenia referendum ogólnokrajowego;

f) podejmuje decyzje dotyczące nadzwyczajnego reżimu prawnego;

g) zwołuje posiedzenie inauguracyjne Sejmu nowej kadencji;

h) może rozwiązać Sejm;

i) może przesłać do Trybunału Konstytucyjnego przyjętą przez Sejm ustawę w celu zbadania jej zgodności z Konstytucją lub odesłać ją do Sejmu w celu ponownego rozpatrzenia;

j) proponuje kandydatów na urząd Premiera, prezesa Sądu Najwyższego, Prokuratora Generalnego i Rzecznika Praw Obywatelskich;

k) powołuje sędziów zawodowych oraz przewodniczącego Rady Budżetowej;

l) zatwierdza prezesa Polskiej Akademii Nauk;

m) tworzy strukturę organizacyjną swojej kancelarii.

4. Prezydent Republiki:

a) na podstawie upoważnienia udzielonego przez Sejm ratyfikuje umowy międzynarodowe;

b) akredytuje i przyjmuje ambasadorów oraz przedstawicieli obcych państw;

c) mianuje ministrów prezesa i wiceprezesów Narodowego Banku Polskiego, kierowników samodzielnych organów regulujących oraz profesorów akademickich;

d) mianuje rektorów uniwersytetów;

e) mianuje i awansuje generałów;

f) nadaje określone prawem ordery, odznaczenia i tytuły, jak również zezwala na noszenie zagranicznych odznaczeń państwowych;

g) dysponuje prawem łaski;

h) decyduje w należących do jego kompetencji sprawach administracji terytorialnej;

i) decyduje w sprawach zmazanych z uzyskaniem i utratą obywatelstwa;

j) decyduje we wszystkich sprawach, które zgodnie z prawem należą do jego kompetencji.

5. Wszystkie czynności i postanowienia Prezydenta Republiki określone w ust. 4 wymagają kontrasygnaty członka Rządu. Ustawa może stanowić, że decyzje Prezydenta w sprawach należących z mocy ustawy do jego kompetencji, nie wymagają kontrasygnaty.

6. Prezydent Republiki odmawia wykonania postanowień zawartych w ust. 4 pkt b)—e), jeśli brak jest podstaw prawnych lub ma uzasadnione powody, by sądzić, że spowodowałoby to poważne zakłócenia w demokratycznym funkcjonowaniu aparatu państwowego.

7. Prezydent Republiki odmawia wykonania postanowień zawartych w ust. 4, w pkt f), o ile godziłyby one w system wartości Konstytucji.

Artykuł 10

1. Prezydent Republiki jest wybierany przez Sejm na pięcioletnią kadencję.

2. Na urząd Prezydenta Republiki może zostać wybrany każdy obywatel Polski, który ukończył trzydziesty piąty rok życia.

3. Prezydent Republiki może być ponownie wybrany tylko raz.

Artykuł 11

1. Prezydenta Republiki należy wybrać co najmniej trzydzieści dni i nie później niż sześćdziesiąt dni przed upływem kadencji urzędującego Prezydenta; jeśli kadencja poprzedniego Prezydenta została zakończona przed ustawowym terminem, to nowy Prezydent Republiki winien być wybrany w ciągu trzydziestu dni od daty ustania kadencji poprzedniego Prezydenta Republiki. Datę wyboru Prezydenta Republiki ogłasza Marszałek Sejmu. Sejm wybiera Prezydenta w tajnym głosowaniu.

2. Wybór Prezydenta Republiki następuje po otrzymaniu nominacji na ten urząd z grona zgłoszonych kandydatów. Do tego, by nominacja była ważna, wymagane jest pisemne zgłoszenie kandydata przez co najmniej 1/5 ogólnej liczby posłów. Nominację należy skierować do Marszałka Sejmu przed zarządzeniem głosowania. Każdy poseł może zaproponować jednego kandydata. Jeśli ktoś zgłosi więcej kandydatów, wszystkie jego propozycje są nieważne.

3. Prezydent Republiki zostaje wybrany w pierwszym głosowaniu, jeśli uzyska głosy co najmniej ⅔ ogólnej liczby posłów.

4. Jeśli pierwsze głosowanie nie daje rozstrzygnięcia, należy przeprowadzić drugie głosowanie. W trakcie drugiego głosowania należy oddać głos na jednego z dwóch kandydatów, którzy otrzymali najwięcej głosów w pierwszym głosowaniu. Jeśli w pierwszym głosowaniu dwóch kandydatów uzyskało najwyższą i równą liczbę głosów, to w drugim głosowaniu należy głosować na nich. Jeśli w pierwszym głosowaniu równa liczba głosów wystąpiła na drugiej pozycji, to należy głosować na tych kandydatów, którzy uzyskali najwyższą liczbę głosów. Prezydentem Republiki wybranym na podstawie drugiego głosowania jest ten, kto zdobył najwięcej ważnych głosów, niezależnie od liczby posłów uczestniczących w głosowaniu. Jeśli także drugie głosowanie nie przynosi rozstrzygnięcia, należy przeprowadzić nowe wybory na podstawie ponownych zgłoszeń i nominacji kandydatów.

5. Procedurę głosowania należy zakończyć najpóźniej w ciągu dwóch następujących po sobie dni.

6. Prezydent elekt obejmuje urząd w chwili wygaśnięcia kadencji poprzedniego Prezydenta Republiki, a w wypadku gdy kadencja poprzedniego Prezydenta zakończyła się przed ustawowym terminem — w ósmym dniu po ogłoszeniu wyniku wyborów; przed objęciem urzędu składa przysięgę wobec Sejmu.

Artykuł 12

1. Osoba Prezydenta Republiki jest nietykalna.

2. Urzędu Prezydenta Republiki nie można łączyć z żadnym innym urzędem lub funkcją państwową, gospodarczą lub polityczną. Prezydent nie może prowadzić żadnej dodatkowej działalności zarobkowej i nie może przyjmować wynagrodzenia za żadną działalność, z wyjątkiem objętej prawem autorskim.

3. Mandat Prezydenta Republiki wygasa wskutek:

a) upływu kadencji;

b) jego śmierci;

c) niezdolności do pełnienia urzędowych obowiązków w okresie przekraczającym dziewięćdziesiąt dni;

d) ustania przesłanek koniecznych do wyboru na urząd Prezydenta Republiki;

e) stwierdzenia zaistnienia kolizji między funkcjami pełnionymi przez Prezydenta;

f) rezygnacji;

g) odsunięcia od pełnienia urzędu Prezydenta Republiki.

4. O przyczynach uniemożliwiających pełnienie obowiązków urzędowych przez Prezydenta Republiki w okresie przekraczającym dziewięćdziesiąt dni, ustaniu przesłanek koniecznych do wyboru na urząd Prezydenta oraz o zaistnieniu kolizji między funkcjami pełnionymi przez Prezydenta, decyduje Sejm większością ⅔ głosów obecnych posłów.

5. Szczegółowe uprawnienia i wynagrodzenie Prezydenta Republiki określa ustawa organiczna.

Artykuł 13

1. Przeciwko Prezydentom Republiki można wszcząć postępowanie karne dopiero po zakończeniu pełnienia przez niego urzędu.

2. W przypadku świadomego naruszenia przez Prezydenta Republiki Konstytucji, bądź innych przepisów prawa, w związku ze sprawowanym przezeń urzędem, a także w przypadku popełnienia przezeń z premedytacją czynu karalnego, z inicjatywą odsunięcia Prezydenta od urzędu może wystąpić 1/5 ogólnej liczby posłów na Sejm.

3. Do wszczęcia postępowania zmierzającego do pozbawienia Prezydenta Republiki urzędu niezbędna jest większość ⅔ głosów posłów na Sejm. Głosowanie jest tajne.

4. W okresie od podjęcia decyzji w sprawie postępowania, aż do jego zakończenia, Prezydent Republiki nie może pełnić swych obowiązków.

5. Przeprowadzenie postępowania zmierzającego do odwołania Prezydenta Republiki ze stanowiska należy do kompetencji Trybunału Konstytucyjnego.

6. Jeśli Trybunał Konstytucyjny w wyniku przeprowadzonego postępowania stwierdzi odpowiedzialność publicznoprawną Prezydenta Republiki, może pozbawić go urzędu.

Artykuł 14

1. W przypadku przejściowej niezdolności Prezydenta Republiki do sprawowania urzędu – do czasu jej ustąpienia, a w przypadku zakończenia kadencji — do czasu objęcia urzędu przez następnego Prezydenta obowiązki i kompetencje Prezydenta Republiki przejmuje Marszałek Sejmu.

2. Fakt przejściowej niezdolności Prezydenta Republiki do sprawowania urzędu stwierdza Sejm na wniosek Prezydenta, Rządu lub posła.

3. Podczas zastępowania Prezydenta Republiki, Marszałek Sejmu nie może wykonywać swych praw jako poseł na Sejm, obowiązki Marszałka Sejmu pełni w tym okresie wyznaczony przez Sejm wicemarszałek.

Rząd

Artykuł 15

1. Rząd jest głównym organem władzy wykonawczej, którego zakres odpowiedzialności i kompetencji obejmuje wszystkie sfery działania z wyłączeniem tych, które wprost zostały przekazane Konstytucją bądź innymi aktami normatywnymi pozostałym organom władzy. Rząd jest odpowiedzialny przed Sejmem.

2. Rząd jest naczelnym organem administracji publicznej, i zgodnie z ustawą może tworzyć organy administracji państwowej.

3. Rząd, działając w ramach swych uprawnień, w sprawach nieregulowanych ustawą lub na podstawie zawartego w ustawie upoważnienia, wydaje rozporządzenia.

4. Rozporządzenie rządowe nie może być sprzeczne z innym aktem normatywnym.

Artykuł 16

1. Członkami Rządu są Premier i ministrowie.

2. Premier — w drodze rozporządzenia — wyznacza spośród ministrów jednego bądź kilku wicepremierów.

3. Premier jest wybierany przez Sejm na wniosek Prezydenta Republiki.

4. Do wyboru Premiera konieczna jest bezwzględna większość głosów. Premier obejmuje urząd z chwilą wyboru.

5. Prezydent Republiki składa swój wniosek określony w ust. 3:

a) na inauguracyjnym posiedzeniu nowego Sejmu, jeśli mandat Premiera wygasł wraz z ukonstytuowaniem się nowo wybranego Sejmu;

b) w ciągu piętnastu dni od wygaśnięcia mandatu Premiera, jeśli nastąpiło to wskutek jego rezygnacji, śmierci, stwierdzenia zaistnienia kolizji urzędu Premiera z pełnionymi przezeń funkcjami publicznymi, niespełnienia warunków koniecznych do wyboru na urząd Premiera, wyrażenia przez Sejm w głosowaniu tajnym wotum nieufności dla Premiera.

6. Jeśli Sejm nie wybierze osoby proponowanej na urząd Premiera zgodnie z ust. 5, Prezydent Republiki w ciągu piętnastu dni przedkłada propozycję nowego kandydata.

7. Ministrowie są mianowani przez Prezydenta Republiki na wniosek Premiera. Minister obejmuje urząd w terminie wyznaczonym w akcie mianowania, a w przypadku jego braku — z dniem mianowania.

8. Rząd konstytuuje się w dniu mianowania ministrów.

9. Członkowie rządu składają przysięgę wobec Sejmu.

Artykuł 17

1. Liczbę ministerstw reguluje ustawa.

2. W celu wykonania wyznaczonych przez Rząd zadań, może być powołany minister bez teki.

3. Organami rządowymi terytorialnej administracji państwowej o ogólnych kompetencjach są urzędy: stołeczny i wojewódzkie.

4. Przepisy ustawy organicznej określające ministerstwa, ministra bądź organy administracji publicznej mogą być zmienione ustawą.

5. Uprawnienia urzędników administracji rządowej określa ustawa.

Artykuł 18

1. Premier określa główne kierunki polityki Rządu.

2. W ramach głównych kierunków polityki Rządu, minister samodzielnie kieruje działalnością podległych mu działów administracji publicznej i podporządkowanych mu organów a także wykonuje zadania wyznaczone przez Rząd lub Premiera.

3. Członek Rządu, na podstawie swych ustawowych uprawnień bądź uprawnień otrzymanych na mocy rozporządzenia rządowego, działając w ramach swych kompetencji, może samodzielnie albo w porozumieniu z innym ministrem wydać rozporządzenie, które nie może być sprzeczne z ustawą, rozporządzeniem rządowym i rozporządzeniami Prezesa Narodowego Banku Polskiego.

4. Członkowie Rządu za swą działalność odpowiedzialni są przed Sejmem, a ministrowie są odpowiedzialni również przed Premierem. Członek Rządu może brać udział w posiedzeniach Sejmu i zabierać głos w trakcie obrad. Sejm i komisja parlamentarna mogą zobowiązać członka Rządu do obecności na swym posiedzeniu.

5. Szczegółowe przepisy dotyczące uprawnień Członka Rządu, jego uposażenia, a także zastępowania ministrów określa ustawa.

Artykuł 19

Sejm może wystąpić do Rządu o informację w sprawie stanowiska rządowego, jakie ma być prezentowane w procesie decyzyjnym instytucji Unii Europejskiej, działających z udziałem rządów; może też zajmować stanowisko wobec rozpatrywanych przez te instytucje projektów. W procesie decyzyjnym, mającym miejsce w instytucjach Unii Europejskiej, Rząd powinien uwzględniać stanowisko Sejmu.

Artykuł 20

1. Wraz z wygaśnięciem mandatu Premiera, kończy się misja jego Rządu.

2. Mandat Premiera wygasa:

a) z chwilą ukonstytuowania się nowo wybranego Sejmu;

b) gdy Sejm wyrazi wobec Premiera wotum nieufności i wybierze nowego Premiera;

c) gdy Sejm w głosowaniu nie wyraził poparcia dla wniosku Premiera o wotum zaufania.

d) wskutek jego rezygnacji;

e) wskutek jego śmierci;

f) wskutek stwierdzenia kolizji sprawowanej funkcji z innymi pełnionymi przezeń funkcjami publicznymi;

g) gdy ustały przesłanki konieczne do wyboru na urząd Premiera.

3. Mandat ministra wygasa:

a) wraz z wygaśnięciem mandatu Premiera;

b) wraz z rezygnacją ministra;

c) wraz z odwołaniem ministra;

d) wraz z jego śmiercią.

4. O stwierdzeniu ustania warunków koniecznych do wyboru danej osoby na stanowisko Premiera oraz stwierdzeniu stanu kolizji funkcji Premiera z innymi funkcjami publicznymi pełnionymi przez niego decyduje Sejm większością ⅔ głosów posłów biorących udział w głosowaniu.

Artykuł 21

1. Wniosek, w pisemnej formie, o wotum nieufności wobec urzędującego Premiera wraz z propozycją nowego kandydata na ten urząd może zgłosić 1/4 posłów na Sejm.

2. Jeśli Sejm, popierając wniosek o wotum nieufności i wyrażając wotum nieufności wobec Premiera, wybiera jednocześnie na stanowisko Premiera osobę zaproponowaną we wniosku o wotum nieufności. Do podjęcia takiej decyzji przez Sejm wymagana jest bezwzględna większość głosów wszystkich posłów.

3. Premier może wystąpić z wnioskiem o wotum zaufania. Sejm nie wyraża poparcia dla wniosku, jeśli w głosowaniu nad nim nie poprze go więcej niż połowa wszystkich posłów.

4. Premier może wystąpić z wnioskiem, by głosowanie nad wniesioną propozycją rządową było zarazem głosowaniem nad wotum zaufania. Sejm, nie udzielając poparcia poddanej pod głosowanie propozycji rządowej tym samym nie udziela rządom wotum zaufania.

5. Decyzję w sprawie zaufania Sejm podejmuje nie wcześniej niż po upływie trzech dni od złożenia swojego wniosku o wotum nieufności bądź od złożenia przez Premiera wniosku określonego w ust. 3 i 4 oraz nie później niż w ciągu ośmiu dni, licząc od daty złożenia wniosku.

Artykuł 22

1. W okresie od wygaśnięcia mandatu Rządu do dnia ukonstytuowania się nowego Rządu, pełni on swe obowiązki jako Rząd tymczasowy; nie może jednak zawierać umów międzynarodowych, a rozporządzenia może wydawać jedynie w sytuacji wyższej konieczności i jedynie w ramach ustawowego upoważnienia.

2. Jeśli mandat Premiera wygasł wskutek jego rezygnacji bądź w konsekwencji ukonstytuowania się nowo wybranego Sejmu, Premier do dnia wyboru nowego Premiera pozostaje na stanowisku jako Premier pełniący obowiązki; nie może jednak występować z wnioskiem o odwołanie ministra bądź powołanie nowego ministra, a rozporządzenia może wydawać jedynie w sytuacji wyższej konieczności w ramach ustawowego upoważnienia.

3. Jeśli pełnomocnictwa Premiera ustają wskutek jego śmierci, stwierdzenia niedopuszczalnego połączenia sprawowanych funkcji, utraty prawa wyborczego lub wskutek tego, że Sejm wyraził w głosowaniu wobec niego wotum nieufności, do czasu wybrania nowego Premiera jego obowiązki sprawuje wicepremier albo, w przypadku większej ich liczby, pierwszy wicepremier — z ograniczeniami, o których mowa w ust. 2.

4. Minister, od dnia wygaśnięcia mandatu Premiera do dnia mianowania nowego ministra albo do powierzenia tymczasowego pełnienia obowiązków ministra innemu członkowi nowego Rządu, pozostaje na stanowisku jako minister pełniący obowiązki 1 może wydawać rozporządzenia jedynie w sytuacji wyższej konieczności.

Autonomiczne organy regulacyjne

Artykuł 23

1. Sejm może powołać do życia ustawą organiczną autonomiczne organy regulacyjne w celu wykonywania wybranych uprawnień i obowiązków władzy wykonawczej.

2. Kierujący autonomicznym organem regulacyjnym zostaje mianowany przez Premiera albo — na wniosek Premiera — przez Prezydenta Republiki na okres przewidziany w ustawie organicznej. Kierownik autonomicznego organu regulacyjnego mianuje swego zastępcę bądź swoich zastępców.

3. Kierujący autonomicznym organem regulacyjnym zdaje przed Sejmem coroczne sprawozdanie z działalności autonomicznego organu regulacyjnego.

4. Kierujący autonomicznym organem regulacyjnym, na podstawie upoważnienia określonego ustawą organiczną, i działając w zakresie swoich kompetencji, wydaje rozporządzenia, które nie mogą być sprzeczne z ustawami oraz z rozporządzeniami rządowymi, rozporządzeniami Premiera, rozporządzeniami ministrów i rozporządzeniami prezesa Narodowego Banku Polskiego. W zastępstwie kierownika autonomicznego organu regulacyjnego, rozporządzenia może wydawać — wyznaczony przez niego rozporządzeniem — zastępca.

Trybunat Konstytucyjny

Artykuł 24

1. Trybunał Konstytucyjny jest najwyższym organem powołanym do ochrony Konstytucji.

2. Trybunał Konstytucyjny:

a) bada zgodność przyjętej ustawy, która nie została ogłoszona, z Konstytucją;

b) na wniosek sędziego ustala, czy mający zastosowanie w danej sprawie przepis prawny jest zgodny z Konstytucją;

c) rozpatrując skargę konstytucyjną, ustala czy zastosowany w danej sprawie przepis prawny jest zgodny z Konstytucją;

d) rozpatrując skargę konstytucyjną, ustala czy wyrok sądu jest zgodny z Konstytucją;

e) na wniosek Rządu, ¼ posłów na Sejm lub Rzecznika Praw Obywatelskich ustala zgodność aktów normatywnych z Konstytucją;

f) bada zgodność aktów normatywnych z umowami międzynarodowymi;

g) wypełnia inne uprawnienia i obowiązki określone przez Konstytucją lub ustawę organiczną;

3. Trybunał Konstytucyjny:

a) w ramach swych kompetencji określonych w ust. 2 pkt b), c) i e) unieważnia niezgodny z Konstytucją akt normatywny bądź przepis prawny;

b) w ramach swych kompetencji określonych w ust. 2 pkt d) unieważnia sprzeczne z Konstytucją orzeczenie sądu;

c) w ramach swych kompetencji określonych w ust. 2 pkt f) może unieważnić sprzeczny z umową międzynarodową akt normatywny lub przepis prawa, jak również ustala inne skutki prawne przewidziane ustawą organiczną.

4. Trybunał Konstytucyjny składa się z piętnastu członków, wybieranych na okres dwunastu lat przez Sejm większością ⅔ głosów posłów. Sejm większością ⅔ głosów posłów wybiera spośród członków Trybunału Konstytucyjnego przewodniczącego, którego misja trwa do końca kadencji Trybunału Konstytucyjnego. Członkowie Trybunału Konstytucyjnego nie mogą być członkami partii politycznych i nie mogą prowadzić działalności politycznej.

5. Szczegółowe zasady dotyczące struktury, funkcjonowania i zakresu kompetencji Trybunału Konstytucyjnego określa ustawa organiczna.